MƏMƏ XƏRÇƏNGİNƏ DİQQƏT AYI – OKTYABR

Məmə xərçəngi qadınlar arasında ən çox rast gəlinən xərçəng növlərindən biri və təəssüf ki, ölümə səbəb olan əsas xəstəliklərdən biridir. Bu vəziyyət hər nə qədər qorxulu görünsə də, skrininq metodlarının mövcudluğu və erkən diaqnoz qoyulduqda tam sağalma şansının olması vəziyyətə daha müsbət yanaşmağa imkan verir.

Adətən bir məsələyə diqqət çəkmək üçün bir ‘gün’ ayrılır, lakin məmə xərçəngi ilə bağlı maarifləndirmə üçün bütün bir ‘ay’ nəzərdə tutulmuşdur. Bunun səbəbi məmə xərçənginin geniş yayılması və erkən diaqnoz və müalicə üçün əlimizdə güclü vasitələrin olmasıdır.

Məmə sağlamlığından danışarkən ilk ağla gələn qadının özünə məmə müayinəsi rutini yaratmasıdır. Qadın menstruasiya dövründən başlayaraq hər ay menstruasiya bitdikdən sonra hər iki məməsini və qoltuq altını ayaq üstə və uzanıqlı halda yoxlamalıdır. Bu praktikanın məqsədi məmə toxuması ilə tanış olmaq və hər hansı bir dəyişiklik olarsa, həkimə (ailə həkimi, ümumi cərrah) müraciət etməkdir. Menopauza girdikdən sonra isə hər ay müəyyən bir gün seçərək bu yoxlamalara davam etmək lazımdır.

Hər ay özünə müayinə edən bir qadın heç bir anormallıq aşkar etməsə də, 25-30 yaş arasında ən azı bir dəfə məmə müayinəsi üçün həkimə müraciət etməlidir. 30 yaşından etibarən təxminən 2 ildən bir klinik müayinə tövsiyə olunur. Məmədə kütlə, asimmetriya, məmə başında içəriyə çəkilmə, dəri dəyişiklikləri və ya məmə başından axıntı kimi hallar olduqda dərhal həkimə müraciət edilməlidir. Ailəsində məmə xərçəngi olan qadınlar isə yaşından asılı olmayaraq müntəzəm olaraq məmə müayinəsindən keçməli və həkiminin göstərişlərinə uyğun olaraq nəzarətə davam etməlidirlər.

Öz-özünə müayinə hər hansı məmə xəstəliyinin erkən aşkar edilməsi üçün ən vacib addımdır. Nəzarət üçün həkimə müraciət etdiyiniz zaman həkim şəxsi və ailə sağlamlıq tarixçənizi dinləyəcək, fiziki müayinə edəcək və lazım gələrsə, məmə ultrasonoqrafiyası, mammoqrafiya, məmə MRT və ya biopsiya kimi testlər tələb edə bilər. Diaqnostika və müalicə metodları hər zaman fərdi şəkildə təyin olunur.

Məmə xərçəngi skrininqi isə şikayətlərinizdən və ya ailə tarixçənizdən asılı olmayaraq, bütün qadınları məmə xərçənginə qarşı yoxlamağı hədəfləyir. 40 yaşdan etibarən illik və ya iki ildən bir aparılan mammoqrafiya məmə xərçənginin erkən aşkarlanmasında ən geniş istifadə olunan, asanlıqla əlçatan və ən ucuz diaqnostika üsuludur. Bəli, mammoqrafiya bizi radiasiyaya məruz qoyur, amma bu gün üçün onun yerini dolduracaq daha yaxşı bir texnologiya mövcud deyil. Mammoqrafiyanın ağrılı olduğu barədə fikir köhnəlmişdir, müasir rəqəmsal cihazlarla bu narahatlıq minimalizə olunub. Buna görə də mammoqrafiyadan çəkinməyək və lazımi nəzarətləri vaxtında aparaq.

Əslində ən çox danışılması lazım olan, lakin bəlkə də arxa planda qalan mövzu məmə xərçəngindən necə qoruna biləcəyimizdir. Bəzi xərçəng növləri üçün bəzi konkret səbəblər mövcuddur, lakin ümumiyyətlə bütün xərçəng növlərindən qorunmaq üçün sağlam həyat tərzini mənimsəmək əsas amildir. Sağlam qidalanma, kifayət qədər su içmək, yaxşı yuxu, idman və stressin idarə edilməsi xərçəng də daxil olmaqla, hər cür xəstəlikdən qorunmaq üçün ən güclü silahlarımızdır. Məmə xərçəngində qadınlıq hormonu olan estrogendən yüksək təsirlənmə ən çox məlum olan səbəblərdəndir. Müasir dünyada daim məruz qaldığımız plastiklər, kosmetik vasitələr, pestisidlər və bir çox kimyəvi maddə hormonlarımızı poza bilər və məmə xərçəngi üçün tətikləyici ola bilər. Buna görə də, qida, geyim, kosmetika kimi bütün sahələrdə mümkün qədər təmiz tərkibli məhsullardan istifadə etməyə və ən azı idarə edə biləcəyimiz sahələrdə toksinlərdən qorunmağa çalışmalıyıq.

Həyatın hər sahəsində olduğu kimi sağlamlıq sahəsində də balans çox vacibdir. Sağlamlığımızı qorumaq üçün əlimizdən gələni etmək, lakin bu cəhdləri stressə çevirməmək əsas amildir. Gündəlik kiçik dəyişikliklər edərək sağlamlığımızı qorumaq bizim əlimizdədir. Sağlam qalın.